Türkiye´de 9 Şubat Sigarayı Bırakma Günü aslında bütün tütün ürünlerinin bırakılma kararı ve eylemi
için önemli bir fırsattır. Tütünün bırakılması tütün kullanımı nedeniyle meydana gelen sağlık
sorunlarının önlenmesine katkı sağlamaktadır. Üstelik bırakma sonrası etki 12 saat içinde de
başlamaktadır1 ve önemli olan bırakma sürecinin bir daha hiç başlamamak üzerine planlanmasıdır.
Aşağıda tütün bırakıldığında beklenen bazı önemli yararlar listelenmiştir:23
1. Akciğer ve diğer kanserlerin riskinde azalma
2. İnme, periferal damar hastalıkları riskinde azalma
3. Bırakma sonrası 1-2 yıl içinde kalp hastalığı riskinde azalma
4. Öksürme, nefes darlığı belirtilerinde azalma
5. KOAH gelişme riskinde azalma
6. Üreme çağındaki kadınlar arasında infertilite (kısırlık) riskinde azalma
7. İktidarsızlık (impotans) riskinde azalma
8. Düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riskinde azalma
9. Pasif etkilenime bağlı çocuklarda astım, kulak iltihapları gibi hastalıkların risklerinde
azalma
10. Kötü koku, vb. sosyal ortamlarda yaşanılan sorunların önlenmesi
11. Ekonomik kayıpların azaltılması gibi sağlık yararları dışındaki yararların sağlanması
1 https://www.who.int/tobacco/quitting/en/ Erişim:8.2.2020.
2 https://www.cdc.gov/tobacco/data_statistics/fact_sheets/cessation/quitti
Tütün kullananların çoğunluğu bırakmak istemektedirler ve isteyenler kendi kendilerine tütün kullanmayı bırakabilirler. Ancak kendi kendilerine başarılı olamadıkları durumlarda bilimsel olarak yararlı olduğu belirtilen aşağıdaki seçeneklerin kullanılması önerilmektedir2 : a. Danışmanlık yaklaşımları 1. Bir hekimin 10 ve daha az süreli danışmanlığı bırakmaya yardımcı olmaktadır. 2. Bireysel, grup ya da ALO 171 Sigarayı Bırakma Danışma Hattı4 gibi telefon aracılığı ile danışmanlık 3. Davranışsal tedaviler/yaklaşımlar5 a. Bırakmayı düşünen kişilere yönelik 5A Yaklaşımı Sağlık çalışanlarının en sık başvurması önerilen yaklaşımlar arasındadır. i. Ask (Sor) ii. Advise (Öner) iii. Assess (Değerlendir) iv. Assist (Yardım Et) v. Arrange (Düzenle) b. Bırakmayı düşünmeyen kişilere yönelik 5R Yaklaşımı Sağlık çalışanlarının başvurması önerilen yaklaşımlar arasındadır. i. Relevance (İlişkilendir) ii. Risks (Riskler) iii. Rewards (Ödüller) iv. Roadblocks (Engeller) v. Repetition (Tekrarla) c. Önceden içmiş, yeni bırakmış kişilere yönelik olarak; nükse (geriye dönüşe) neden olan faktörlerin ortaya çıkarılması ve nedenlere yönelik yaklaşımların geliştirilmesi uygun olur. 4. Gereksinim halinde danışmanlık sürelerinin uzatılması 5. Mobil telefonlar aracılığı ile geliştirilmiş bırakma programları b. Tıbbi yaklaşımlar 4 https://alo171.saglik.gov.tr/?/
1. Tıbbi destek amacıyla hekimler tarafından yararı kanıtlanmış ilaçların kullanılmasının önerilmesi (Nikotin Yerine Koyma Tedavisi, Bupropion HCL, Vareniklin) ve kullanıma başlanması durumunda izleme programlarının oluşturulması ve sürdürülmesi Yöntemlerin birlikte kullanılması olanaklıdır. Kişiye, kişinin gereksinimine göre seçenekler sağlık profesyonelleri tarafından düzenlenmelidir. Bu yöntemlerin her sağlık kurumunda eksiksiz bulunması gerekir. Özellikle ilk başvuru adımı olan birinci basamak sağlık hizmetleri içinde tütün bırakma hizmetlerinin varlığı toplumsal düzeyde yaşam kurtarır, yaşamı uzatır. Tütünsüz yaşam istisnasız herkesin hakkıdır ! Tütün kullanamaya hiç başlamamak en öncelikli hedeftir. Saygılarımızla, Halk Sağlığı Uzmanları Derneği Tütün ile Mücadele Çalışma Grubu